ارتباط دو الگوی دریای شمال- خزر ( ncp) و شرق اروپا- شمال شرق ایران (enei) با بسامد رخداد سرماهای فرین دوره سرد سال ایران

هدف این پژوهش شناسایی ارتباط بین دو الگوی دریای شمال-خزر و شرق اروپا- شمال­شرق ایران با بسامد رخداد سرماهای فرین ایران زمین طی دورة سرد سال است. برای اجرای آن از داده­های میانگین دمای روزانه­ی 663 ایستگاه همدید و اقلیمی روی پهنة ایران طی بازة زمانی 1/1/1962 تا 31/12/2004 به مدت 15706 روز استفاده شد. داده­های دمای روزانه به کمک روش درون­یابی فضایی کریگینگ در یاخته­هایی با ابعاد 15 × 15 کیلومتر درون­یابی شدند. چون هدف بررسی ارتباط بین رخداد سرماهای فرین هر یاخته در دورة سرد سال با دو الگوی دریای شمال-خزر و شرق اروپا- شمال­شرق ایران بود یک ماتریس با ابعاد 7187×7853 روز به دست آمد که روی سطرها روزها و روی ستون­ها یاخته ها (7187) قرار گرفت. سپس به کمک روش فوجیبه و همکاران (2007) بسامد رخداد سرماهای فرین ایران برای هر ماه از دوره سرد سال محاسبه شد. ارتباط بین رخداد سرماهای فرین هر یاخته در هر ماه از دوره سرد سال با دو الگوی دریای شمال-خزر و شرق اروپا- شمال­شرق ایران به کمک روش همبستگی و رگرسیون خطی برآورد شد. به طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که رخداد سرماهای فرین نیمة غربی کشور ارتباط مستقیم و معنی­داری با الگوی دریای شمال-خزر دارد. فاز مثبت الگوی دریای شمال-خزر منجر به افزایش رخداد سرماهای فرین در نیمة غربی کشور می­شود. همچنین یافته­ها بیانگر آن است که نقش الگوی شرق اروپا- شمال­شرق ایران به مراتب بیشتر از الگوی دریای شمال- خزر است. به طوری که نه تنها گسترة مکانی مناطق دارای ارتباط معنی دار بیشتر است، بلکه شدت ارتباط نیز به مراتب بیشتر است. به نظر می­رسد با توجه به ویژگی های دو الگوی مورد بررسی، برای نیمة غربی کشور، بررسی ارتباط بین بسامد رخداد سرماهای فرین با الگوی دریای شمال- خزر و برای کل ایران، الگوی شرق اروپا- شمال­شرق ایران نتایج بهتر و دقیق­تری را برای توجیه بسامد رخداد سرماهای فرین نشان می­دهد.